Nietolerancja laktozy

Nietolerancja laktozy jest schorzeniem dość częstym w populacji. Może być przyczyną występowania objawów takich jak: wzdęcia i ból brzucha, biegunka, nudności, oddawanie nadmiernej ilości gazów. Nasilenie objawów zależy od ilości spożytej laktozy i stopnia niedoboru laktazy. Przyczyny i postacie kliniczne nietolerancji laktozy:

  • zaburzenia wchłaniania laktozy – fizjologiczne zjawisko u ludzi zdrowych, gdy spożycie produktów mlecznych przekracza możliwości trawienne laktazy w jelicie,
  • pierwotny niedobór laktazy - najczęstsza przyczyna upośledzenia wchłaniania i nietolerancji laktozy. Zazwyczaj ujawnia się u starszej młodzieży i dorosłych, jest prawdopodobnie uwarunkowany genetycznie. Objawy rozpoczynają się stopniowo i nasilają się z wiekiem,
  • wtórny niedobór laktazy - przemijający niedobór laktazy wywołany uszkodzeniem nabłonka jelita cienkiego na skutek zakażeń przewodu pokarmowego, zarażeń pasożytniczych, celiakii, choroby Leśniowskiego-Crohna, chemioterapii nowotworów,
  • wrodzona nietolerancja laktozy – dziecko od momentu urodzenia nie posiada zdolności wytwarzania laktazy.

Sposoby kontrolowania choroby: leczenie i monitorowanie 

Celem postępowania jest wyeliminowanie objawów przy zachowaniu dostarczania wapnia i witaminy D.

 

Profilaktyka wtórna 

  • Należy zmniejszyć ilość lub całkowicie wykluczyć produkty zawierające laktozę z diety.
  • Można podjąć próbę pozostawienia produktów zawierających laktozę częściowo stawioną. Można też stosować egzogenną laktazę.
GRUPY PRODUKTÓW

Produkty zbożowe

ZALECANE

- Pieczywo: z pełnego ziarna
(żytnie, orkiszowe, wieloziarniste, jaglane, gryczane itp), pszenne, pieczywo chrupkie (wafle kukurydziane, ryżowe)

- Kasze gruboziarniste: pęczak, jęczmienna, jaglana, gryczana, bulgur

- Ryż: brązowy, dziki, biały, jaśminowy, paraboiled

- Makarony: z pełnego ziarna
(razowe, gryczane, pełnoziarniste), pszenne

- Ziemniaki: gotowane tradycyjnie w wodzie, na parze, w mundurkach, pieczone bez dodatku tłuszczu

- Płatki: orkiszowe, owsiane, jaglane, gryczane 

NIEZALECANE

- Pieczywo: pieczywo cukiernicze, bułki maślane, pieczywo tostowe
Drożdżówki, ciasto francuskie, biszkopty, ciasta, torty

- Kasze drobnoziarniste: manna, kuskus, jęczmienna perłowa

- Ziemniaki: puree, frytki

- Płatki: musli, kukurydziane, śniadaniowe z czekoladą, z dodatkiem miodu lub karmelu

Mleko i produkty mleczne, jajka

ZALECANE

- Mleka roślinne, mleko bez laktozy

- Jogurty, kefiry, maślanki naturalne bez laktozy, jogurty na bazie produktów roślinnych (kokosowe, sojowe, migdałowe, ryżowe)

- Jaja

- Sery twarogowe, serki homogenizowane, śmietany, śmietanki, sery topione, serki kanapkowe - bez laktozy

NIEZALECANE

- Mleko krowie, mleko skondensowane, mleko w tubce, mleko w proszku, śmietanka do kawy, zabielacze do kawy

- Produkty mleczne: naturalne jogurty, kefiry, maślanki, mleko zsiadłe, owocowe jogurty, kefiry, maślanki bez laktozy, owocowe jogurty na bazie produktów roślinnych

- Sery twarogowe

- Serki homogenizowane

- Śmietany i śmietanki

- Sery żółte i topione 

Mięso i wędliny
Ryby i owoce morza

ZALECANE

- Chude mięso: chude części wieprzowiny (schab, polędwica, szynka), kurczak, indyk bez skóry, cielęcina, chuda wołowina

- Chude wędliny: wędliny wieprzowe, drobiowe, gotowane, szynka wołowa

- Ryby: dorsz, sola, morszczuk, tuńczyk, sandacz, leszcz, szczupak, okoń

NIEZALECANE

- Tłuste mięsa: baranina, gęś, kaczka

- Tłuste wędliny, konserwy mięsne, wędliny podrobowe, pasztety, salami, parówki

- Ryby wędzone, śledzie i ryby solone, konserwy rybne

- Owoce morza w formie przetworzonej (marynowane, w słonej zaprawie)

Tłuszcze

ZALECANE

-Olej rzepakowy, olej słonecznikowy, z pestek winogron, smalec

NIEZALECANE

- Olej kokosowy, olej palmowy

- Margaryny twarde i miękkie, masła z dodatkiem soli  

Warzywa

ZALECANE

- Dynia, seler naciowy, pietruszka, por, szpinak, szparagi, brokuły, kalafior, kalarepka, kabaczek, cukinia, bakłażan, kapusta biała, czerwona, włoska, brukselka, pomidory, ogórki zielone, rzodkiewka, papryka, sałata, sałata rzymska, cykoria, rukola, roszponka, fasolka szparagowa, grzyby, buraki, marchew, seler, pietruszka (korzeń), groch, fasola, soczewica, bób

NIEZALECANE

- Warzywa rozgotowane, buraki zasmażane, marchewka oprószana, warzywa z puszki

Owoce

ZALECANE

- Jabłka, gruszki, śliwki, polskie mini kiwi, czereśnie, wiśnie, poziomka, porzeczka, agrest, róża, rokitnik, borówki, maliny, jeżyny, czarne jagody, czarny bez, truskawk

NIEZALECANE

- Owoce w puszkach, owoce w syropach

- Owoce suszone (w dużych ilościach)


Orzechy i nasiona

ZALECANE

- Orzechy bez dodatku soli: arachidowe, włoskie, laskowe, pistacje, nerkowce, migdały, pekan (w umiarkowanych ilościach)

- Nasiona: dyni, słonecznika, sezamu

NIEZALECANE

- Orzechy solone, orzechy w panierce, orzechy w przyprawach, orzechy i nasiona w karmelu i miodzie 

Przyprawy, sosy i dodatki

ZALECANE

- Przyprawy jednoskładnikowe:
przyprawy ziołowe (majeranek, tymianek, oregano, bazylia, zioła prowansalskie), pieprz ziołowy i naturalny, mięta, melisa, tymianek, rozmaryn, natka pietruszki, koperek, lubczyk, szafran, sól magnezowa i potasowa (należy ograniczyć sól w diecie)

- Sok z cytryny, sosy samodzielne przyrządzanie, dżemy niskosłodzone

- Do słodzenia: ksylitol, erytrol, stewia

NIEZALECANE

- Mieszanki przypraw np. “Jarzynka”, “Vegeta”, “Kucharek”, sól kuchenna

- Ketchup, musztarda, majonez, ocet, maggi, sos sojowy, gotowe dressingi i sosy, dżemy słodzone

- Do słodzenia: cukier biały, cukier trzcinowy, miód

- Wyroby czekoladowe 

Napoje

ZALECANE

- Woda niegazowana/gazowana, słaba herbata bez cukru, kawa czarna, herbaty ziołowe

NIEZALECANE

- Soki owocowe, soki warzywne, nektary, napoje gazowane, napoje energetyczne, napoje mleczne 

W jakich sytuacjach zgłosić się do lekarza

Do lekarza należy zgłosić się, jeżeli pomimo stosowania się do zaleceń objawy nie ustępują lub nasilają się. W przypadku wątpliwości lub trudności w stosowaniu diety należy szukać porady dietetyka.